ΠΑΤΕΡΑΣ-ΠΑΙΔΙ: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ - ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

ΒΙΒΛΙΟ
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_27/06/2009_320042

Ενας πατέρας μονολογεί
Του Nικου Bατοπουλου, Γερούν Μπράουερς, «Μέρες αδέσποτες»
Μτφ. Ινώ βαν Ντάικ–Μπαλτά, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 198.
Η σύγχρονη ολλανδική λογοτεχνία έχει μια καταπληκτική διαύγεια και ικανότητα να αγγίζει καθημερινά θέματα με φιλοσοφική διάθεση. Δεν αναφέρομαι στον ευρύτερα γνωστό Χάρι Μούλις, ούτε στον επίσης διάσημο Cees Nooteboom, αλλά σε μια πλειάδα εξαιρετικά προικισμένων συγγραφέων, που διαβάζουμε ευτυχώς τα τελευταία χρόνια μεταφρασμένους και στα ελληνικά (σπουδαία δουλειά κάνει, προφανώς, το ίδρυμα για την παραγωγή και μετάφραση της ολλανδικής λογοτεχνίας).
Ετσι, έχουμε διαβάσει στα ελληνικά την Αννα Ενκβιστ («Το αριστούργημα», εκδ. Διήγηση) ή τον Χέιρτ Μακ με την εξαιρετική του «Ευρώπη» (εκδ. Μεταίχμιο). Πιο κλασικά και σε ιστορικό περιβάλλον, τα υπέροχα μυθιστορήματα της Χέλα Χάασε και του Αρτουρ Γιαπέν (από τον Καστανιώτη και οι δύο). Εξαιρετικό ανάγνωσμα και οι «Δίδυμες» της Tessa de Loo (εκδ. Gema).
Σε αυτήν τη μικρή ελληνο-ολλανδική κληρονομιά έρχεται να προστεθεί και το μυθιστόρημα του Γερούν Μπράουερς (Jeroen Brouwers, στη φωτ.). Γεννημένος το 1940, ο Μπράουερς έρχεται στην ελληνική γλώσσα με το «Μέρες αδέσποτες», μεταφρασμένο, όπως και τόσα άλλα ολλανδικά έργα, από την Ινώ βαν Ντάικ–Μπαλτά. Ενα μυθιστόρημα αρκετά ελλειπτικό, αλλά πολύ βαθύ, μιλάει για τα πάντα, με άξονα τη σχέση ενός πατέρα με τον γιο του. Ο πατέρας, που είναι και αφηγητής, ποτέ δεν θέλησε να κάνει παιδί, παρασύρθηκε από τη γυναίκα του, γι’ αυτό και δεν τον μεγάλωσε σαν κανονικός πατέρας. Λίγο μποέμ, λίγο ανένταχτος και τυχοδιώκτης, ευθυνόφοβος έστω, αλλά τίμιος και ωραίος τύπος, ο πατέρας περιπλανάται στις δεκαετίες που μεσολαβούν από τα 20 του ώς τα 60 του, έχοντας τυχαίες συναντήσεις με τον γιο του. Εκείνος κρατάει δικαιολογημένα τις αποστάσεις του, δεν είναι ο «πληγωμένος» γιος αλλά ένας γιος που δεν αγαπήθηκε.
Μου άρεσε πολύ η πρόζα του Μπράουερς, πολύ τολμηρή, μιλάει έξω από τα δόντια και ταυτόχρονα δημιουργεί εξαιρετικές εικόνες, οι οποίες κορυφώνονται στο τελευταίο μέρος του βιβλίου, όταν ο γιος νοσηλεύεται από μια σπάνια ασθένεια του αίματος. Εκεί, υπάρχει ο απολογισμός, η ευθύνη, η αναμέτρηση, η κατάλυση του χρόνου.
Αφιερωμένο στον ωραίο Ολλανδό ηθοποιό Roef Ragas (1965–2007), το βιβλίο του Γερούν Μπράουερς είναι ολοφάνερο ότι είναι ευσυγκίνητο στην πρόωρη απώλεια της ζωής. Στην ουσία, ένα από τα κύρια θέματα αυτής της βαθιάς αυτοκριτικής αφήγησης ενός «ανάξιου» μεν αλλά συμπαθούς πατέρα είναι η τύχη του σώματος μετά θάνατον. Η αποτέφρωση (όταν σηκώνεις το ποτήρι και λες «στην υγειά σου» στον φίλο που χωράει σε ένα βαζάκι με στάχτες)... Η ταφή, που με το που καταβιβάζεται το φέρετρο στη γη, αρχίζουν δουλειά τα έντομα. Αυτή η φρίκη, ταράσσει τον αφηγητή (και τον Μπράουερς) αλλά την αντιμετωπίζει με τρυφερό κυνισμό, όχι με άρνηση ούτε με τρόμο. Είναι ένα πολλαπλά τολμηρό βιβλίο, που απαιτεί προσήλωση αλλά αντεμείβει με ωραία γραφή.